De gemeente Haaksbergen bestrijdt ook dit jaar weer preventief de eikenprocessierups. Zeker in gebieden waar veel eikenbomen staan kan het bestrijden van deze rups heel wat leed verzachten. De eikenbomen worden met levende aaltjes bespoten.
De eikenprocessierups
De rups is eigenlijk de larve van een nachtvlinder (de Thaumetopoea processionea) die zijn eitjes legt in de toppen van eikenbomen. In het voorjaar komen die eitjes uit en dan gaan de sterk behaarde rupsen op zoek naar eten. ’s Nachts trekken ze in een optocht (vandaar de naam ‘processierups’) door de eikenbomen op zoek naar jonge bladeren en knoppen. Overdag kruipen de rupsen dicht bij elkaar aan in gesponnen nesten van hun spinsel met daarin, behalve de rupsen zelf, brandharen en uitwerpselen. Die nesten zitten vooral aan de zonnige zuidkant van de boom.
In de periode tussen mei en augustus veroorzaken de rupsen de meeste overlast. Het zijn met name de brandharen van de rups die zorgen voor veel klachten bij mens en dier in de vorm van uitslag en bultjes en pijnlijke jeuk. Men hoeft daarvoor niet eens in aanraking te komen met de rups zelf. Vooral wanneer het warm is en er een flinke wind staat, is de overlast van de eikenprocessierups het grootst. De rupsen worden dan namelijk onrustig en gaan op zoek naar koelere plekken, wat lager aan de boom. Daarbij komen de brandharen los, die vervolgens door de lucht worden geblazen. Zelfs ver weg van een eikenboom kan men er zo nog flink last van krijgen.
Bestrijding met natuurlijke aanpak
Sinds een aantal jaren geleden de eikeprocessierups zich in Nederland explosief begon te verspreiden nam ook de behoefte aan de bestrijding ervan toe. Zeker in gebieden waar veel eikenbomen staan kan het bestrijden van de eikenprocessierups heel wat leed verzachten. Bestrijden kan op verschillende manieren maar niet elke manier is even effectief. En voorkomen is beter dan genezen.
De Gemeente Haaksbergen kiest voor ‘voorkomen’, maar zonder chemische bestrijdingsmiddelen. Daarom kiest zij voor een natuurlijke aanpak: het bestrijden met aaltjes (nematoden). Het is een aanpak waardoor het evenwicht in het ecosysteem op een snelle manier weer wordt hersteld. Er zijn twee soorten aaltjes die inzetbaar zijn tegen de eikenprocessierups. Bij de eerste soort dringen de aaltjes de rups binnen en eten die van binnenuit op. Een behandeling met deze aaltjes kan ervoor zorgen dat tot 90% van de rupsen wordt gedood. Deze methode wordt ingezet wanneer de rupsen in de bomen aanwezig zijn. Dit is ook de methode die in Haaksbergen wordt toegepast. Een tractor met spuitkanon rijdt dan stapvoets langs de eiken. Onder hoge druk worden de aaltjes in de toppen van de bomen geblazen. Dit kan voor geluidsoverlast zorgen. Deze methode levert geen gevaar op voor de gezondheid.
De precieze start van de bestrijding is afhankelijk van de weersomstandigheden. De eiken moeten binnen een paar dagen nadat de rupsen tevoorschijn zijn gekomen behandeld worden. Bij droog en warm weer ontwikkelen de rupsen zich sneller dan bij regen en kou. De Gemeente houdt goed in de gaten gehouden welk moment het gunstigst is.
Alternatieve methode
Een andere, veelgebruikte methode is die als de rupsen in een nest in de bodem om de bomen heen zitten. Dan worden de aaltjes in de grond uitgezet om daar de rupsen binnen te dringen. De laatste jaren komt uit onderzoek naar voren dat de nesten van de rupsen steeds vaker in de bodem zitten. In de komende periode zal deze methode in Haaksbergen naar verwachting (nog) niet worden toegepast.
Het heeft effect
Omdat er steeds minder nesten zijn, bouwt de gemeente Haaksbergen de hierboven genoemde preventieve bestrijding van de eikenprocessierups elk jaar verder af. Vorig jaar werden nog 1400 eiken behandeld, dit jaar zijn het er 600. Het gaat hierbij om eiken die eigendom zijn van de gemeente binnen de bebouwde kom. Buiten de bebouwde kom vindt geen bestrijding meer plaats. Vanwege de aanwezigheid van beschermde vlinders mag dit ook niet. Hier moeten vooral de natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups hun werk doen, zoals vogels, vliegen, wespen en kevers.
De zorg voor het vergroten van de biodiversiteit (grotere gazons, minder vaak maaien, inzaaien van bloemenmengsels, aanplanten van meer bloeiende vaste planten en diverse soorten bomen) is ook een natuurlijke vorm van bestrijding waarvoor Haaksbergen kiest binnen de bebouwde kom. De natuur zijn eigen gang laten gaan werkt het langst.
Ook inwoners kunnen een steentje bijdragen door hun tuin zo in te richten dat de natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups meer levenskansen hebben. Denk aan het ophangen van een nestkastje voor mezen, het inzaaien van bloemenmengsels en gefaseerd snoeien. Zo ontstaat natuurlijke nestelgelegenheid voor insecten.
En als dat alles niet helpt?
Als er ondanks de behandeling toch nesten zijn, worden deze weggezogen. Ook in bomen die niet behandeld zijn.
Meer over welzijn in Haaksbergen
Volg het nieuws uit Haaksbergen
Tekst: René Appels
foto: Luc Hoogenstein
Eindredactie: Mchel van der Voort
Een productie van RTV Sternet