RTV Sternet produceert in samenwerking met de Historische Kring Haaksbergen onder de noemer ‘Het Verhaal van Haaksbergen’ een serie over de geschiedenis van Haaksbergen. Deze keer is het onderwerp: De veranderende Markt
Eerst veemarkt, nu centrum van activiteiten
Bij de Pancratiuskerk werd zo’n honderd jaar geleden vee verhandeld, vooral biggen. Tegenwoordig ligt voor het imposante godshuis een groot rood geplaveid plein. Tijdens de woensdagse weekmarkt en in weekenden met activiteiten is het er heel levendig. De glorie van ‘kloppend hart’ ontstond in de jaren vijftig. Toen stond hier nog hotel Centraal, dat een grote reputatie genoot als uitgaansgelegenheid.
Wie denkt aan de Markt, ziet direct de Pancratius voor zich, het fraaie van Bentheimer zandsteen opgetrokken kerkgebouw, waarvan de oudste delen dateren uit de 12e eeuw. Het dorp is hier omheen gegroeid. Aan de overzijde pronkt het pastoriegebouw. Daarnaast floreert het ‘Grand Café Centraal’ in een pand dat tot 1968 dienst deed als de bibliotheek en daarna tot 1991 in gebruik was als kantoor voor de plaatselijke editie van de Twentsche Courant. Markant aanwezig is het gemeentehuis uit 1941 met zijn bordes en de raadzaal uit 1975. Daar voor herinnert een nieuw monument aan de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Die raadzaal verrees op de plek waar voordien ‘Het Witte Paard’ stond, bakermat voor de textielfabriek van Jordaan. Historierijk is eveneens het in 2004 tot eetcafé ‘Markt 2′ verbouwde woonhuis, waar eerder de plaatselijk zeer betrokken dokter Scaf zijn patiënten ontving. Later functioneerde dit huis nog als tandartspraktijk. Prominent is eveneens de uit 1887 daterende Jordaan-villa met balkon, sinds 1997 restaurant ’t Notarishoes, genoemd naar de notaris die deze villa in 1933 van Derk Jordaan had gekocht, de bankier. Haaks daarop staat het door zijn houten omlijstingen in het oogspringende ‘Pand Grooters’, ook een voormalige Jordaan-villa, die zijn naam ontleent aan de hier rond de oorlogsjaren praktiserende huisarts Grooters. Aan de andere kant van het kerkgebouw staat de voormalige statige pastorie van de NH-kerk, sinds 2005 kantoor van woningcorporatie Domijn.
Hotel Centraal
Men hoeft geen oer-Haaksbergenaar te zijn om te weten dat in deze opsomming het misschien wel meest gekoesterde gebouw ontbreekt, gewoon omdat het er niet meer is: Hotel Centraal. Daar waar nu de HEMA is stond tussen 1925 en 1980 het zo karakteristieke horecacomplex, dat vooral in de jaren vijftig, zestig en zeventig populariteit genoot in de hele regio. Centraal trok landelijk bekende artiesten als Rita Corita en Heintje Davids, bood muziek, toneel- en filmvoorstellingen en revues, er was zelfs een nachtbar: ‘De Waldhoorn’. Maar bovenal was het hotel geliefd door zijn dansavonden in de weekends, waar menig stel zijn eerste verkering beleefde. ‘Brommers kieken’ was de veel gebruikte smoes wanneer een jongen naar buiten ging om met een meisje te zoenen. Op doordeweekse dagen was het een druk bezochte pleisterplaats om er een kop koffie te drinken of op de streekbus van de GTW te wachten. Centraal was in 1921 gesticht door de Vereniging van Vrijzinnig Protestanten in een woonhuis met café dat twee jaar later afbrandde. In 1925 werd het nieuwe gebouw geopend. De afbraak 55 jaar later wordt nog altijd gezien als een grove verminking van het dorpshart.
Herinrichting
De herinrichting van het centrum in 1980 betekende het einde van het doorgaande verkeer over de Markt. Voor de bussen kwam een station aan de Zeedijk. De bestrating en de plantenbakken gaven de Markt een totaal nieuw aanzicht. De ruimte was vroeger ook veel kleiner, omdat voor het pand van de kapper tot 1920 het gebouw stond van de openbare lagere school.
De discussie over het centrum zou na die herinrichting van 1980 niet meer verstommen. Het ene na het andere ambitieuze plan strandde. Eén knoop is doorgehakt: in 2010 kwam voor de kerk een geheel vlakke bestrating, van wand tot wand, zonder vaste obstakels. Ideaal voor al die evenementen waar duizenden bezoekers op af komen, zoals de Meimarkt en de Kerstmarkt van de STER-evenementen, de zomerfeesten van de Haaksbergse Ondernemers Vereniging en sportieve topweekenden met beachvolleybal, Kennedymars en Engelse Mijlenloop. Maar op gewone dagen wordt de knusse sfeer gemist uit de tijd van Centraal.
Bronnen:
Archief krantenknipsels Historisch Centrum Haaksbergen.
Edities Aold Hoksebarge.
Kijk hier voor alle afleveringen van het Verhaal van Haaksbergen
Verteller: Wim Oltwater
Interview en montage: Constance van Wolferen
Eindredactie: Michel van der Voort
Een productie van RTV Sternet
Het project ‘Het verhaal van Haaksbergen’ is mede mogelijk gemaakt door de Provincie Overijssel
Met dank aan de Historische Kring Haaksbergen