Helemaal van deze tijd: biologische groenten, professioneel gekweekt en geoogst door leden van de vereniging.
Voedsel veur Elkaar Buurse en Omstreken – de officiële naam zoals vermeld in de statuten – heeft als doel het onderhouden van een gemeenschappelijke moestuin met respect voor de natuur. Daarbij beoogt de vereniging een lokaal, verbindend, gezond, educatief en transparant burgerinitiatief voor streekgenoten te zijn.
Op 9 maart jongstleden stapte een Haaksbergenaar samen met zijn dochter naar de notaris. Na uitvoerige besprekingen van hun gezamenlijke ideeen gevolgd door enkele informatieavonden werden hun wèl doordachte plannen die dag notarieel vastgelegd. Toen ze enige tijd later weer buiten stonden, was het een feit. Haaksbergen had er weer een vereniging bij.
Die man was de 71-jarige Henny ter Huurne. Tot eind jaren negentig van de vorige eeuw was hij landbouwer met een gemengd bedrijf. Begin deze eeuw stootte hij de landbouw werkzaamheden volledig af en concentreerde zich op het groencentrum, een kwekerij met verkoop aan huis. Die kwekerij is er nog steeds. “Mijn dochter beheert die nu en zij bewoont ook de boerderij. Met het verkleinen van de kwekerij kwam grond vrij. Dat besluit dwong ons na te denken over de toekomst. Dankzij nieuwe wetgeving, de aanwezigheid van Natura 2000 gebieden in de directe omgeving, stikstofbeleid en dergelijke waren de mogelijkheden inmiddels beperkt. “Een gemiddelde ondernemer probeert dan al gauw te onderzoeken waar vraag naar is. Het zogenaamde gat in de markt. Dat wil je vinden en als het enigszins kan er in springen. Zoektochten op internet leerden mij dat initiatieven als die van ons als paddenstoelen de grond uit rezen. Daar werd dus duidelijk voorzien in een behoefte. We hadden de grond, we beschikken daar over water – in de vorm van Vitens, maar ook door middel van een pomp met grondwater – en we trokken al klanten via het groen-/tuincentrum. Toen was de optelsom snel gemaakt”.
Henny en zijn dochter zijn hun licht gaan opsteken in Bentelo waar vorig jaar een soortgelijk project is gestart. En vanaf dat moment verliep de realisatie razend snel. Zoals gezegd op 9 maart naar de notaris en nu hebben de inmiddels veertig leden al groenten en kruiden geoogst.
Wie
De leden van de vereniging behoren volgens Henny tot een specifieke doelgroep. “Het zijn mensen die bewust zijn. Ze kennen graag het traject dat hun voedsel heeft afgelegd. En dat traject moet kort zijn. Daarom bij voorkeur geen geïmporteerd, maar lokaal geteeld voedsel. Het gebruik van bestrijdingsmiddelen is voor hen taboe en vanzelfsprekend zijn ze milieubewust. Zelfvoorzienendheid speelt – in deze onzekere, chaotische tijden – daarin eveneens geen onbeduidende rol. Vooral ook met het oog op hun kinderen”. De levensvatbaarheid van zijn project staat volgens Ter Huurne dan ook buiten kijf. Nog dit jaar verwacht hij te zijn waar hij wezen wil.
Er hangt natuurlijk wel een financieel prijskaartje aan en mede daardoor is deze formule niet voor iedereen geschikt.
Wie als gezin lid wil worden en een certificaat koopt, betaalt duizend euro per mond met daarop een maximum van vijf monden. Eén persoon betaalt vijfhonderd euro. Dat geld wordt besteed aan het opstarten van het hele project, het gereed maken van de grond, aanschaf van zaden en planten en dergelijke en hopelijk aan het eind van het jaar de aanschaf van fruitstruiken en -bomen. Genoemd bedrag is reeds berekend op de aanstelling van een professionele, betaalde tuinder. Behalve die eenmalige kostenpost betaalt elk lid maandelijks een contributie voor de afname van groentes, kruiden en hopelijk later dus fruit.
De leden zijn samen eigenaar van de community-moestuin. De aanschaf voor het certificaat is een investering voor jaren. En wie er om wat voor reden wil uitstappen, kan zijn of haar certificaat doorverkopen aan potentiële nieuwe kopers. “We hebben nu veertig leden en we gaan er vanuit te kunnen groeien tot zo’n honderd tot honderdvijftig leden. Bij meer belangstelling hanteren we een wachtlijst. Bentelo, dat nagenoeg een jaar op ons voor ligt, werkt daar nu reeds mee. Daar werd gestart met twintig leden. Aan het einde van dat jaar was het aantal gegroeid tot 82”.
Van leden wordt niet per se verwacht dat ze fysiek mee helpen. “Wie wil is welkom, graag zelfs, maar niet verplicht. Elke zaterdagochtend tussen tien en twaalf uur is het oogstdag. Dan wordt de beschikbare groente verdeeld over het aantal leden”. Henny is daar elke ochtend van de week aanwezig dus wie wil, kan de groente in goed overleg ook op een andere dag ophalen.
De vereniging streeft er naar haar leden minimaal veertig weken per jaar van vier groentes per mond te kunnen voorzien. De ene week zullen de porties groter zijn dan de andere week. Hoeveel weken daadwerkelijk kan worden geoogst, hangt volledig en uitsluitend af van het weer. Door het seizoen heen hoopt men ruim zestig verschillende gewassen te kunnen telen.
“Ik ga er vanuit dat we langer kunnen oogsten, weliswaar met een geringer aanbod, maar door het gebruik van tunnels kunnen we bepaalde groentes, zoals bijvoorbeeld sla en andijvie in de winter door kweken. Het seizoen is pas definitief ten einde als de wintergroentes – boerenkool, prei en wortelen en dergelijke – volledig zijn geoogst”.
Werkwijze
De anderhalve hectare – die desgewenst kan worden uitgebreid tot in totaal zo’n vijf hectare – wordt in grote lijnen volgens de biologisch dynamische manier bewerkt. “Wij hanteren het no-dig systeem. Dat houdt in niet spitten, ploegen of frezen. Bij het voorbereiden van de grond zijn we met de trekker over het perceel gegaan. Daarmee zijn bedden en paden gemaakt. De aardappels zijn ook nog machinaal gepoot en voor het aanploegen is eveneens gebruik gemaakt van machinerie. Maar, dat was één keer en niet weer. De percelen zijn ook niet ingericht voor dergelijke grote machines”.
De grond is in eerste instantie voorbewerkt met karton dat uitgerold is over het land. Daarmee worden onkruiden met hun zaad onderdrukt en in de kiem gesmoord. Daar bovenop gaat een vijftien centimeter dikke laag champignonmest en vervolgens een even dikke, rijpe laag groencompost. Na verloop van tijd verteert het karton en het rijke bodemleven zorgt voor prachtige grond. Het perceel wordt daardoor uiteraard wel dertig centimeter opgehoogd. Dat klinkt na verloop van tijd ook wel weer behoorlijk in, maar net als de vroegere essen in dit gebied, resulteert een dergelijke manier van grondbewerking op de lange duur natuurlijk wel in een verhoogd terrein.
“Biologisch dynamisch tuinieren vraagt wel om meer handwerk. Momenteel is de Colorado kever volop aanwezig op de aardappelplanten. Zijn aanwezigheid noodzaakt ons nu elke morgen, gewapend met een jampotje door het hele perceel te gaan, alle kevers te vangen en ze vervolgens te vernietigen. Lieveheersbeestjes daarentegen zijn meer dan welkom. Zij ruimen alle eventueel aanwezige luizen op. Op die manier wordt op een slimme manier gebruik gemaakt van en samen gewerkt met de natuur. Zo houden prei of uien tussen de wortelen de wortelvlieg weg. Een net bij de koolsoorten houdt vlinders tegen waardoor geen eieren kunnen worden gelegd. Daarentegen hebben we een hele grote strook met een bijenmengsel ingezaaid juist om later in de tijd vlinders en bijen aan te trekken die op hun beurt weer andere ongewenste insecten opruimen. De bijenkasten zitten nu reeds vol”.
Die biologische teelt impliceert overigens niet automatisch een biologisch keurmerk. “Zo’n keurmerk kost veel geld en het geeft de leden geen enkele meerwaarde. Ik durf echter op dit moment geen enkele voorspelling te doen. Het project is weliswaar door ons opgestart, maar het betreft nu een vereniging waarbij de leden voortaan samen bepalen welke koers er wordt bewandeld. Voorlopig maakt de vereniging nog gebruik van mijn kennis, maar daar wil ik niet oneindig mee doorgaan. Vandaar de beschikbare functie voor een professionele tuinder die betaald mijn functie overneemt zodat ik mij kan terug trekken”.
Tweede ring
Voedsel veur elkaar bestaat uit een eerste en tweede ring. De eerste ring omvat het gezamenlijk beheren en onderhouden van de collectieve moestuin. Via de tweede ring worden in de winkel van het groencentrum producten van lokale boeren aan geboden. Denk daarbij aan vlees, zuivel, eieren en honing en dergelijke.
Mensen die om wat voor reden dan ook géén lid willen worden, maar wel een bijdrage willen leveren, zijn ook welkom. Diverse werkgroepen zullen straks hun verantwoording nemen voor het reilen en zeilen van de vereniging. Uiteraard is fysieke kracht welkom – met je handen in de aarde werken, is bewezen helend – maar daarnaast zijn er nog diverse andere taken te verdelen. Zoals een website, social media, diverse activiteiten in de vorm van schoolbezoeken en of workshops en niet te vergeten administratieve en financiële taken.
Geïnteresseerden kunnen Henny mailen: info@voedselveurelkaar.nl
Voedsel veur elkaar is te vinden aan de Broekheurnerweg 35 in Buurse, direct naast Groencentrum Buurse ‘t Niej’nhoes.
Meer duurzaamheid uit Haaksbergen
Kijk meer video’s uit Haaksbergen
Volg het nieuws uit Haaksbergen
Camera, interview en montage: Matthijs Prins
Tekst: Hanneke Straten
Een productie van RTV Sternet